Framgangsskýrsla
Apríl 2024
Finnum upp hjólið
Það er ótrúlega gefandi að vinna frumkvöðlastarf í loftslagsmálum sem byggir á því að tryggja einum berskjölduðustu og jaðarsettustu stúlkum heims tækifæri til menntunar, sem þeim væri annars neitað um.
Starfinu fylgja líka áskoranir og þeirra stærst er óneitanlega hönnun kolefnismarkaðsins, sem hingað til hefur aðeins rúmað tæknilegar og áþreifanlegar loftslagslausnir. Framleiðsla kolefniseininga með óáþreifanlegri
eflingu samfélaga krefst þess í raun að finna þarf upp hjólið og við tökumst á við þá áskorun með vísindin að vopni.
Fyrir hönd SoGreen teymisins þakka ég ykkur innilega samstarfið og það traust sem þið sýnið okkur í verki. Við hlökkum til þessarar spennandi vegferðar með ykkur.
Guðný Nielsen
Stofnandi og framkvæmdastjóri
Loftslagsréttlæti
SoGreen er svar við ákalli hins hnattræna suðurs um loftslagsréttlæti. Allt of fáar kolefniseiningar á hinum alþjóðlega kolefnismarkaði hafa beinan ávinning fyrir þau jaðarsettu og berskjölduðu samfélög sem loftslagsváin bitnar þegar mest og verst á - þau samfélög sem síst hafa til þess unnið.
Sambía
Auður & fátækt
Sambía er landlukt og strjálbýlt land í sunnanverðri Afríku sem hlaut sjálfstæði frá Bretum árið 1964.
Landið er auðlindaríkt (aðallega af kopar og kóbalti) en situr engu að síður í 35. sæti á lista yfir fátækustu ríki heims og meira en 60% íbúa landsins lifa undir fátæktarmörkum (<$2,15/dag).
Aðeins 27% stúlkna landsins ljúka fullri tólf ára skólagöngu. 29% stúlkna eru giftar fyrir átjánda afmælisdag sinn og ein af hverjum þremur stúlkum fæðir barn fyrir 18 ára aldur.
Fólksfjölgun landsins er hröð og spár sýna að íbúafjöldi Sambíu, sem í dag er um 20 milljónir, mun líklega tvöfaldast á næstu 25 árum.
Sambía
Börn, ekki brúðir
Verkefnið er framkvæmt í þeim tveimur héruðum Sambíu hvar tíðni barnahjónabanda er hæst (45%). Verkefnið nær þegar til tíu skóla í Southern Province og átján skóla í Eastern Province.
Markhópur verkefnis SoGreen er þær stúlkur sem líklegastar eru til að vera giftar sem börn; stúlkur sem tilheyra fátækustu samfélagshópum landsins (45,2% allra stúlkna giftar fyrir 18) og búa á dreifbýlum svæðum (38,7% allra stúlkna giftar fyrir 18).
Tvær verkefnalotur hafnar
verkefnalota 1
180
stúlkur voru innritaðar í skóla í upphafi skólaársins 2023
Verkefnalota 2
92
stúlkur til viðbótar voru innritaðar í skóla í upphafi skólaársins 2024
Loftslagsfræðsla
200
stúlkur fengu fræðslu um loftslagsbreytingar og helstu leiðir fyrir samfélög þeirra að verjast og aðlagast þeim
Loftslagsávinningur
Áætlaður samdráttur yfir
50 ára tímabil
25.000 tonn
vegna fyrstu tveggja
verkefnalotanna
Samdráttur í losun [tonn CO2e]
Vegferð til vottunar
Þarfagreining (lokið)
Verkefni hefst (lokið)
Eftirlitsáætlun (lokið)
Skjalfesting (yfirstandandi)
Þarfir á fyrirhuguðum verkefnissvæðum kortlagðar í samstarfi við hagaðila. Verkefni hannað sem mætir þörfum stúlkna til að klára fulla fimm ára gagnfræðaskóla-menntun (e. secondary education).
Stúlkur valdar til þátttöku í verkefninu í samvinnu við íbúa og héraðsyfirvöld mennta- og félagsmála.
Fyrsta verkefnalota hefst í jan 2023.
Hönnun viðeigandi sniðmáta og eftirlitsáætlunar. Eftirlitsáætlun virkjuð á vettvangi.
Niðurstöður eftirlits skjalfestar jafnóðum (þrisvar árlega) út verkefnistímann. Skjalfesting gagna sem sýna fram á viðbót verkefnis, og mælanlegan
samanburð grunnsviðsmyndar og verkefnis-sviðsmyndar, sem uppfylla kröfur ISO 14064-2.
Afskráning
Vottun
Skráning
Fullgilding
Að fenginni vottun verða kolefniseiningar afhentar kaupendum og afskráðar í kolefnisskrá.
Lokaniðurstöður verkefnis fengnar (hve margar stúlkur luku námi) til að magngreina raunverulegan loftslagsávinning verkefnisins. Gögn afhent vottunaraðilum og vottunar óskað.
Að fullgildingu lokinni verður sótt um skráningu áætlaðra framleiddra kolefniseininga í kolefnisskrá ICR.
Skjöl verkefnisins og fylgigögn lögð fyrir þar til bæra vottunaraðila og fullgildingar (e. validation) verkefnisins óskað.
Heimsmarkmiðin
Undirmarkmið 3.1, 3.2 og 3.7
Stúlkur sem hætta snemma í skóla eru líklegri til að giftast og eignast börn snemma, áður en þær verða líkamlega og tilfinningalega tilbúnar til að verða eiginkonur og mæður.
Með lækkandi tíðni þungana unglingsstúlkna lækkar tíðni ungbarna- og mæðradauða, en barnsburður og vandamál honum tengd eru ein leiðandi dánarorsök stúlkna í lágtekjuríkjum.
Börn mæðra yngri en 18 ára eiga frekar á hættu á að deyja fyrir fimm ára aldur. Menntaðar mæður hafa tilhneigingu til að vera upplýstari um næringu og heilbrigði, þ.m.t. mikilvægi bólusetninga.
Undirmarkmið 4.1, 4.5, 4.6 og 4.7
Menntun opnar börnum mikilvæg tækifæri og fyrir stúlkur í lágtekjuríkjum, sem hafa enn færri tækifæri en drengir, skiptir menntun sköpum.
Menntun veitir stúlkum þekkingu og vitund um réttindi sín, sem leiðir til valdeflingar þeirra og getu til að uppfylla metnað sinn og taka ákvarðanir í mikilvægum málefnum er snerta þeirra eigið líf.
Börn menntaðra mæðra eru líklegri til þess að ganga vel í skóla en börnum ómenntaðra.
Undirmarkmið 5.1, 5.3 og 5.6
Aukið menntunarstig samfélaga hjálpar til við að draga úr skaðlegum venjum sem eiga rætur að rekja til ójafnra kynjaviðmiða, þ.m.t. barnahjónaböndum og limlestingu kynfæra stúlkna.
Með aukinni menntun stúlkna eykst mótvægi við sterkar neikvæðar staðalímyndir um stúlkur og konur, t.d. að hlutverk þeirra takmarkist við heimilisstörf og uppeldi barna.
Fátækir foreldrar forgangsraða oft sonum þegar kemur að menntun á svæðum vegna þess að synir sjá foreldrum farboða í ellinni og stúlkur eru giftar brott.
Undirmarkmið 6.2
Menntun eykur þekkingu stúlkna á vatns-bornum sjúkdómum, hvernig þeir smitast og hvernig fyrirbyggja má smit. Þær geta þá frætt fjölskyldu og aðra í samfélögum sínum.
Þær stúlkur sem taka þátt í verkefninu fá dömubindi, sem þær annars hefðu ekki efni á. Vöntun á slíku er ein algeng ástæða þess að stúlkur missa úr skóla þegar þær eru á blæðingum.
Menntaðar stúlkur eru líklegri til að skilja nauðsyn hreins vatns til drykkjar, eldunar og persónulegs hreinlætis, sér í lagi þegar kemur að blæðingum.
Undirmarkmið 8.6
Menntun stúlkna styrkir efnahag og dregur úr ójöfnuði þar sem menntaðar konur eru líklegri til að taka þátt á formlegum vinnumarkaði en ómenntaðar.
Fátækt minnkar með auknu menntunarstigi kvenna þar sem samfélög sem búa yfir auknum viðnámsþrótti og skortir minna eru líklegri til að gefa öllum einstaklingum tækifæri til að uppfylla möguleika sína.
Með aukinni menntun stúlkna lækkar hlutfall ungmenna sem stunda ekki nám, vinnu eða þjálfun.
Undirmarkmið 10.3 og 10.b
Með því að tryggja að stúlkur njóti menntunar til jafns við drengi geta samfélög unnið að því að draga úr kynjamisrétti og stuðla að jöfnum tækifærum allra, óháð kyni.
Þegar stúlkur hafa aðgang að menntun eru þær betur í stakk búnar til að taka þátt í atvinnulífinu, afla sér hærri tekna og stuðla að hagvexti og draga þannig úr kynjamun.
Með því að efla menntun stúlkna geta samfélög stuðlað að félagslegri inngildingu og valdeflingu jaðarsettra hópa og þannig dregið úr ójöfnuði innan og á milli mismunandi þjóðfélagshópa.
Undirmarkmið 13.1, 13.3 og 13.a
Aukin menntun stúlkna í lágtekjuríkjum seinkar hjónabandi og barnsburði, sem hægir á fólksfjölgun og leiðir til öflugs samdráttar í losun til frambúðar.
Aukið menntunarstig samfélaga eykur getu þeirra til þess að verjast og takast á við neikvæðar afleiðingar loftslagsvárinnar.
Menntun eykur þekkingu og færni einstaklinga til að skilja umhverfismál, þar á meðal loftslagsbreytingar, orsakir þeirra, áhrif og mögulegar lausnir.
Undirmarkmið 17.3, 17.6, 17.16, 17.17 og 17.19
Menntun stúlkna til framleiðslu kolefniseininga krefst þess að virkja þarf viðbótarfjármagn til lágtekjuríkja í hinu hnattræna suðri frá aðilum í hinu hnattræna norðri.
Menntun stúlkna til framleiðslu kolefniseininga krefst samstarfs vísindafólks, sérfræðinga, hjálparsamtaka, fyrirtækja og stofnana í mörgum löndum.
Menntun stúlkna til framleiðslu kolefniseininga felur í sér að efla samvinnu hins hnattræna suðurs og norðurs um vísindi, tækni og nýsköpun.
Kelliness Mutale, 14 ára
Kelliness frá Mazabuka í Southern Province er í 9. bekk. Hún er ein af þeim 180 stúlkum sem hófu nám í fyrstu verkefnalotu.
Aðeins 11 ára gömul missti Kelliness móður sína. Faðir hennar er atvinnulaus, en þrjá mánuði ársins á hann þess kost að afla innkomu fyrir fjölskylduna við uppskeru. Undanfarin ár hefur hann slegið lán hjá mörgum aðilum en ekki getað greitt til baka og oft þurft að sitja í fangelsi vegna þess.
Þrátt fyrir ungan aldur hefur Kelliness þurft að axla mikla ábyrgð á heimilinu og systkinum sínum þegar faðir hennar situr inni. Hún er hins vegar staðráðin í að gefa menntun sína ekki upp á bátinn og þegar nauðsyn krefur tekur hún yngsta bróður sinn með sér í skólann til þess að missa ekki úr.
“Mig langar að verða læknir og tryggja
fjölskyldu minni betri framtíð.”
Loftslagsfræðsla
SoGreen vinnur með Precious Kalombwana sem fer fyrir sambískum armi hinna alþjóðlegu Fridays for Future samtaka sem stofnuð voru af Gretu Thunberg. Undanfarin ár hefur Precious verið fulltrúi Sambíu í ungliðahópi loftslagsaðgerðasinna hins hnattræna suðurs á loftslagsráðstefnu aðildarríkja loftslagssamningsins (COP).
Precious og hópur ungra loftslagsaðgerðasinna heimsóttu nýlega skóla verkefnisins í Southern Province hvar þau stóðu fyrir fræðslu um loftslagsbreytingar; vísindin að baki þeim, áhrif þeirra, mikilvægi mótvægisaðgerða og valdeflingar samfélaga til að takast á við þær.
Fræðslan krafðist hópvinnu og virkrar þátttöku stúlknanna, sem sýndu mikinn áhuga.
Stúlkurnar fræðast um loftslagsbreytingar
Næst á dagskrá
Val á vottunaraðilum
SoGreen hefur leitað til þriggja vottunaraðila, Earthood, Enviance og Carbon Check, og kannað áhuga á sjá um vottun verkefna SoGreen. Allir þrír aðilar hafa þar til bæra faggildingu til að votta loftslagsverkefni skv. kröfum International Carbon Registry (ICR), þ.m.t. ISO 14064-2 og ÍST TS 92:2022. Þegar hafa tveir aðilanna skilað tilboði í þessa vinnu og beðið er tilboðs frá þeim þriðja.
SoGreen nýtur ráðgjafar sérfræðinga hjá Deloitte á Íslandi og hjá skrifstofu rammasamnings SÞ um loftslagsbreytingar (UNFCCC) við undirbúning fyrir vottun.
Stafrænir innviðir
SoGreen stefnir á uppbyggingu stafrænna innviða sem gera munu okkur í stakk búin að skala starfsemina hratt og vel upp í samstarfi við hjálparsamtök í mun fleiri löndum. Þetta mun fela í sér umbyltingu umsýslu verkefna með stafrænu kerfi sem hjálparsamtök vinna alla jafna ekki með. Þetta mun sjálfvirknivæða alla verkferla og stórefla upplýsingamiðlun okkar til samstarfsaðila.
Þetta mun gera okkur kleift að stórefla samdrátt í losun með því að tryggja langtum fleiri stúlkum menntun. SoGreen hefur sótt um stuðning Tækniþróunarsjóðs fyrir þessari vinnu.
Framtíð þar sem allar stúlkur njóta menntunar og loftslagsréttlæti er undirstaða loftslagsaðgerða
sogreen@sogreen.is